Een week geleden publiceerde de Volkskrant twee verhalen een paar uur na elkaar, het eerste met een analyse van de plan in het regeerakkoord om te voorkomen dat belangenorganisaties "met een ideëel karakter" de Nederlandse overheid aanklagen omdat ze niet de mening van de algemene Nederlandse bevolking vertegenwoordigen.
De tweede kondigde aan dat een onafhankelijk onderzoek van het plan had geconcludeerd dat de overheid dergelijke rechtszaken aan zichzelf verschuldigd is voor niet nakomen haar eigen overeenkomsten.
In de week sinds deze verhalen uitkwamen, zijn er nog veel meer nieuwsberichten geschreven over hoe zo'n voorstel een bedreiging vormt voor het milieu. gevaarlijke aanval op de democratie en hoe het belemmert het recht.
Wat vanuit ons perspectief als milieupsychologen nog niet genoeg is gezegd, is dat klimaatactie zeer representatief is voor de waarden en zorgen van mensen.
De logica achter het voorstel is dat idealistische organisaties zoals klimaatactiegroepen op de een of andere manier nichebelangen zijn, waarmee wordt geïnsinueerd dat ze niet breed maatschappelijk relevant zijn en alleen de overtuigingen van een kleine groep weerspiegelen.
De suggestie dat groepen die pleiten voor snellere klimaatmaatregelen zich aan de rand van de samenleving bevinden, is volledig onjuist. Veel mensen, wereldwijd en in Nederland, zich zorgen maken over de gevolgen van klimaatverandering, niet alleen in de toekomst, maar ook hier en nu.
Of het voorstel wordt aangenomen is nu aan het nieuw beëdigde kabinet. Maar deze poging om het recht van milieubelangengroepen om de overheid aan te klagen in te perken, geeft al een duidelijk signaal af aan de samenleving: deze politici vinden klimaatactie niet belangrijk.
Dat signaal kan demotiveren Nederlandse burgers ervan weerhouden zich milieuvriendelijk te gedragen, want als de overheid er niets om geeft, waarom zou je je dan druk maken? Overheidsbeleid kan ertoe leiden dat mensen zichzelf als minder milieuvriendelijk beschouwen, ondanks het feit dat de meerderheid van de burgers wel degelijk geeft om klimaatverandering.
In 2022 zal de Yale-programma voor communicatie over klimaatverandering vroeg mensen over de hele wereld hoe bezorgd ze waren over de gevolgen van klimaatverandering voor henzelf en toekomstige generaties. Een meerderheid van de respondenten in de meeste regio's zei dat ze geloven dat klimaatverandering hen persoonlijk zal schaden. Het Nederlandse agentschap SCP vond onlangs vergelijkbare resultaten in Nederland.
Veel andere onderzoeken tonen verder aan dat mensen willen meer klimaatactieniet minder, en dat mensen over het algemeen gemotiveerd om zich milieuvriendelijk te gedragen. Het aantal klimaatgerelateerde rechtszaken stijgt wereldwijd explosief: Alleen al in 2023 werden er 233 ingediend.
Maar uit onderzoek blijkt ook dat het grote publiek zich minder betrokken voelt bij klimaatverandering als ze dit soort dingen zien. signalen van de overheiden degenen die zich ernstig zorgen maken, worden afgeschrikt om actie te ondernemen. Het wekt de indruk dat de overheid toch niets gaat doen en dat het niet iets is waar andere mensen zich zorgen over maken.
Uiteindelijk doet het er niet toe of de idealen van een bepaalde groep die zijn regering aanklaagt representatief zijn of niet: de rechtszaken worden aangespannen (en gewonnen) om hen verantwoordelijk te houden voor hun eigen afspraken en wetten die in een representatieve democratie zijn gemaakt.
