Eind oktober leek het alsof de alarmerende klimaat- en biodiversiteitsrapporten net zo hard neerregenden als de verhalen over extreme weersomstandigheden als gevolg van de klimaatverandering.
De Het jaarlijkse emissiekloofrapport van de VN waarschuwt dat het klimaat op aarde met 3,1 graden Celsius kan opwarmen als we op de huidige koers doorgaan. Uit de laatste editie van het Living Planet Report van het Wereld Natuur Fonds blijkt dat de wereldwijde populaties van wilde dieren geweigerd door 73% gemiddeld over de afgelopen 50 jaar.
Het nieuwste rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (Planbureau voor de Leefomgeving) stelde dat de kans om de Nederlandse klimaatdoelstellingen in 2030 te halen wegglijdenden dat er nu veranderingen moeten worden doorgevoerd die een positieve invloed hebben op ons vermogen om die doelen te bereiken.
"Te weinig actie"
De onlangs benoemde minister voor klimaat en groene groei, Sophie Hermans (VVD), erkende dat te weinig actie wordt genomen om de Nederlandse doelstelling van 49% minder CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 te halen. "Het laaghangende fruit is al geplukt", vertelde Hermans aan de Nederlandse krant NRC. "Dat betekent dat er onherroepelijke, moeilijke keuzes in het verschiet liggen."
Het nieuws dat Donald Trump is herkozen, ondanks het feit dat hij klimaatverandering een hoax noemt en heeft beloofd de Verenigde Staten (opnieuw) uit het Akkoord van Parijs te halen, is nog een rode vlag voor de staat van het milieu nu en de rol die de Verenigde Staten de komende jaren zouden kunnen spelen bij het beperken van de klimaatverandering.
Nu actie ondernemen
Ondertussen worden gezinnen weggevaagd door orkaanoverstromingen nu in Amerika. Honderden mensen komen om het leven door stortregens in Spanje nu. Extreme regenval verwoest huizen in de Tsjechië en Polen nu. Al deze weerrampen, verergerd door klimaatverandering, hebben zich in de afgelopen zes weken voorgedaan.
De ernstige gevolgen van klimaatverandering liggen niet in een verre toekomst, maar doen zich nu al voor. Onderzoek door onze groepsleden heeft aangetoond dat psychologische afstand voor klimaatverandering veel kleiner is dan vaak wordt gesuggereerd. De meerderheid van de mensen wereldwijd maakt zich zorgen over de impact van klimaatverandering op hun eigen leven op dit moment, niet in een verre toekomst of als iets dat alleen andere mensen zal schaden die ver weg wonen.
Wat kunnen we nu doen en hoe kan de overheid helpen?
We hebben steun nodig van het overheidsbeleid om milieuvriendelijk te kunnen handelen. Mensen zijn gemotiveerd om het milieu te beschermen, maar iedereen kan alleen zo duurzaam handelen als de systemen waarin ze leven.
Toch is het ook waar dat we meer invloed hebben op ons persoonlijke en collectieve gedrag dan we ons misschien realiseren. Recente studies hebben aangetoond dat Nederlanders met een hogere sociaaleconomische status en Amerikaanse burgers onderschatten hoeveel hun levensstijl bijdraagt aan klimaatverandering, wat het omgekeerde impliceert: we kunnen een grote rol spelen in het verminderen van klimaatrisico's door onze levensstijl te veranderen.
Ondersteuning
Politici en bedrijven beweren vaak dat er een gebrek aan publieke steun is voor milieubeleid, maar dat is gewoon niet waar. Mensen willen meer beleid, niet minder. Uit een onderzoek in 2023 van de Europese Commissie bleek dat 87% van respondenten vindt het belangrijk dat hun nationale regering actie onderneemt om meer hernieuwbare energie te gebruiken.
Ook de Nederlandse Wetenschappelijke Klimaatraad rapporteert dat 75% van de Nederlandse volwassenen bezorgd over klimaatveranderingen mensen geven over het algemeen veel om bescherming van natuur en milieu en zijn intrinsiek gemotiveerd om milieuvriendelijk te handelen.
Er zijn tal van manieren waarop we kunnen bijdragen aan een circulaire economie, maar de gedragingen met de hoogste impact zijn vaak minder populair onder andere door systemische belemmeringen. Daarom hebben we steun nodig van onze systemen en leiders, en die invloedrijke entiteiten moeten ook volledig begrijpen hoezeer wij hen steunen om doortastender op te treden.
Intrinsieke motivatie
In haar artikel in Review of Psychology beschreef Linda Steg welke rol onze waarden spelen in onze motivatie om het volgende te doen klimaatactie. Zoals uit ander onderzoek van onze groep is gebleken, zijn de meeste mensen gemotiveerd om klimaatactie te ondernemen, maar kunnen andere factoren hen tegenhouden, waardoor een kloof tussen waarden en gedrag.
Om in te spelen op onze intrinsieke motivatie om ons milieuvriendelijk te gedragen, moeten mensen weten welke duurzame alternatieven er zijn, weten waar ze die kunnen vinden en - wat cruciaal is - ze kunnen gebruiken.
Minder polarisatie
Een ander vaak genoemd excuus voor het gebrek aan krachtige klimaatwetgeving is de polarisatie van de publieke opinie, maar onderzoek van onze groep toont ook aan dat we minder gepolariseerd dan men ons vaak wil doen geloven:
"Door de extreme en partijdige meningen die worden geuit in de publieke informatieomgeving te observeren, kan het publiek gedeelde misvattingen ontwikkelen over een verdeelde samenleving. Het corrigeren van deze misvattingen zou dus een krachtige strategie kunnen zijn om de collectieve milieubesluitvorming te verbeteren."
Initiatieven van onderaf
Bottom-up klimaatinitiatievenZoals lokale zwerfvuilophaaldagen of gemeenschappelijke energie-initiatieven worden steeds populairder en worden vaak positief omarmd door het grote publiek omdat ze worden gezien als een grassroots inspanning die voortkomt uit het volk.
De zorg voor het milieu is niet de enige reden om betrokken te raken: dergelijke activiteiten helpen ons ook om meer in contact te komen met onze buren en een sterker gemeenschapsgevoel te creëren.
De het sociale aspect is reden genoeg Voor sommige mensen is het moeilijk om betrokken te raken, zelfs voor mensen die milieukwesties niet als hun topprioriteit beschouwen. Maar door deel te nemen aan een groep die een pro-milieu identiteit heeft, kan dat op zijn beurt hun gevoel van milieu zelf-identiteit positief beïnvloeden, wat het waarschijnlijker maakt dat ze zich duurzamer zullen gedragen.
Helpen, niet hinderen
Burgers en bedrijven in Nederland die duurzamer willen worden of hun eigen groene energie willen opwekken, lopen onderweg tegen barrières aan. Huidige wet- en regelgeving - zowel lokaal als internationaal - houden niet altijd nauwkeurig rekening met gemeenschappelijke energie-initiatieven en kunnen gemotiveerde individuen het gevoel geven dat ze worden verhinderd om iets goeds te doen voor het klimaat.
De aantrekkingskracht van gemeenschapsinspanningen is dat ze niet hoeven te wachten tot het beleid hun achterstand heeft ingehaald, maar ze kunnen nog steeds beter worden gefaciliteerd door wetten die hun bestaan erkennen en helpen om aan hun behoeften te voldoen.
De Nederlands Nationaal Klimaatplatform roept het Nederlandse kabinet op om de status van bottom-up initiatieven te versterken en de energie uit de samenleving te benutten om de transitie van fossiele brandstoffen te maken. Het moet niet worden gezien als een binaire keuze tussen top-down of bottom-up als de beste oplossing: we hebben beide nodig. Veel Nederlanders zijn al betrokken bij door burgers geleide acties, zoals energiecoöperaties: in 2023 waren er 714 bekende energiecoöperaties in Nederland.
"De wetenschappelijke basis voor een ambitieus klimaatbeleid is overweldigend"
In reactie op de PBL-publicatie Nederlands Wetenschappelijk Klimaatberaad (WKR) (waar onze collega Linda Steg lid van is) herhaalde de urgentie om nu politieke beslissingen te nemen die bepalen hoe Nederland er in 2050 uitziet. De WKR roept ook op om de overgang naar milieuvriendelijker beleid op het gebied van energie, stedenbouw en materialen nu te laten plaatsvinden om de uitstoot te verminderen.
"Werken aan een beter klimaat is voor veel mensen een gegeven, omdat het eerlijker en economisch voordeliger is", luidt hun meest recente verklaring:
"De wetenschappelijke basis voor een ambitieus klimaatbeleid is overweldigend. De sociale en politieke steun voor het beleid is enorm, dus beleidsmakers moeten zich realiseren dat ze niet alleen staan. En we weten dat klimaatbeleid werkt. We hebben de wind in de zeilen om weer op het goede spoor te komen en onze klimaatdoelstellingen te halen."
Hoop hebben dat we positieve veranderingen kunnen bewerkstelligen is wat ons kracht geeft, individueel en collectief. Klimaatautoriteiten op elk niveau maken de rol van regeringen in het voorkomen van de ergste scenario's voor stijgende temperaturen expliciet, roepen hen op om te luisteren naar de wil van de mensen die meer klimaatbeleid willen en om burgers verder in staat te stellen om zelf actie te ondernemen.
